عربستان و مدیریت قضیه خاشقجی؟!

عربستان سعودی در دوره کنونی سیاست محافظه‏کاری خود را کنار گذاشته است و وارد دوران نوینی از سیاست و حکومت شده‏اند که مشخصه جدی آن را باید در تغییر مشی این حکومت به رویکرد تهاجمی در داخل و خارج دانست. این اقدام و تغییر رویکر فی‏النفسه مساله بدی نیست اما از آنجایی که قدرت تخریبی عربستان سعودی معمولا از قدرت زایندگی آن بیشتر است اگر با رویکرد تهاجمی ممزوج شود، چه در داخل و چه در خارج از این کشور باعث ایجاد سیل مخربی خواهد شد که نمونه‏های خارجی آن را باید در مسائلی مانند جنگ یمن و سوریه و.. مشاهده کرد و بعد داخلی آن نیز همزمان با صعود تکنوکرات‏های سکولار در قدرت شد که به دنبال پشت سر گذاشتن مشی سنتی‏ها و نسل قدیمی در این کشور و بسط نگاه غیرایدئولوژیک هستند. یکی از دلایل ورود عربستان به این رویکرد را باید در بهار عربی و ترس عربستان از رسیدن این موج به داخل این کشور دانست. مطالبات انباشته شده در جامعه عربستان باعث شد تا احتمال در خطر قرار گرفتن کیان خاندان سعودی نیز مطرح شود و برای مدیریت این مساله و از سر گذراندن این طوفان، حکومت این کشور سلسله اقداماتی را در بعد خارجی و داخلی آن انجام داد. عربستان بر روی گسل‏های متعددی از جمله انباشتگی خواست جامعه و بحران جانشینی قرار دارد که اگر شیب تحولات تند و غیرقابل کنترل باشد به ضرر بن‏سلمان خواهد شد اما اگر برعکس و قابل کنترل باشد ممکن است جان سالم از آن به در برند. اینگونه اقدامات تخریبی که نمونه آن را در مساله خاشقجی باید مشاهده کرد قطعا نقطه منفی و سیاهی در کارنامه بن‏سلمان خواهد بود اما نوع مواجهه و رابطه عربستان با ترکیه و آمریکا در این موضوع متفاوت است. بحث ایجاد کمیته مشترک میان ترکیه و عربستان سعودی و همچنین نیاز مالی ترکیه به منابع عربستان سعودی باعث خواهد شد تا مدیریت روابط میان این دو کشور راحت‏تر از آمریکا صورت گیرد. عربستان سعودی به دلیل برخورد دوگانه غرب با او و همچنین استفاده از ذخایر ارزی این کشور توسط آمریکا خواهد توانست تا با استفاده از قدرت لابی‏گری خود و استفاده ابزاری از برخی موضوعات مالی مانند خرید تسلیحات، از ایجاد بحران عمده در روابط خود و آمریکا جلوگیری کند. از سوی دیگر برای ترامپ نیز پول و سرمایه در درجه اول اهمیت قرار دارد و بن‏سلمان با درک این موضوع و همچنین درک این مساله که قدرت اجرایی در دست دولت است و نه مجلس، خواهد توانست تا این موضوع را مدیریت کند. مجالس معمولا در اینگونه تحولات نقش فشار روانی و داغ کردن تنور را دارند و ترامپ و دولت نیز از این موضوع برای گرفتن امتیازات بیشتر از عربستان سعودی استفاده خوهد کرد. اولین و مهمترین مشکل عربستان در بعد خارجی، مساله جنگ داخلی یمن و لزوم حل آن است. اگر عربستان سعودی اراده حل این مشکل را داشته باشد، هم بهترین فرصت برای ایران است تا از این نیاز عربستان استفاده کرده و نظم را به منطقه بازگرداند و هم باعث خواهد شد تا دیگر مشکلات عربستان سعودی در سیاست خارجی این کشور نیز مرتفع شود اما اگر این اراده وجود نداشته باشد سلسله بحران‏ها برای سعودی‏ها و تاثیر آن در رابطه کشورهای دیگر با آن به وجود خواهد آمد. تمام کشورهای خاورمیانه به نوعی و در سطوح مختلف با مساله مبارزه سنت و تجدد دست به گریبان هستند و این امر در عربستان سعودی به تازگی پا به عرصه گذاشته است ودلایل این تاخیر را نیز باید در مسایل فرهنگی، سیاست و حکومت، تحولات منطقه و تحولات جهان دانست. مجموع شرایط نشان می‏دهد که فعلا زور بن‏سلمان بر سنت‏گراهای این کشور چربیده است اما سنت‏گراها نیز در این کشور دارای قدرت زیادی هستند و تلاش بن‏سلمان و کشورهای غربی نیز آن است تا این مبارزه به نفع ولیعهد سعودی‏ها پایان یابد.
منبع: روزنامه سازندگی مورخ ۲۱٫۷٫۹۷ با عنوان “ترکیه و عربستان بدنبال مدیریت روابط دو جانبه” و اضافه نمودن خلاصه.