صلح یمن: الزامات و فشارهای بین المللی و غلبه گفتمان سیاسی بر نظامی گری

بعد از گذشت بیش از سه سال از جنگ داخلی یمن، مذاکرات صلح یمنی – یمنی در سوئد که با موافقت نسبی حامیان دو گروه همراه است به نظر میرسد اگر عربستان به الزامات بین المللی و منطقه ائی گردن نهاده و دست از زیاده خواهی بردارد در حال به نتیجه رسیدن باشد و طرفین درگیر گویا برای تثبیت آرامش حاکم بر این سرزمین جنگ زده دارای اراده مثبت هستند. این توافق صلح را باید نشانی از عقب نشینی عربستان سعودی قلمداد کرد. ریاض تحت فشار های منطقه ای و بین المللی در نهایت ناچار شد تا به جای تکیه به قدرت سخت و نظامی گری، برای حل بحران یمن به اهرم گفتگو و دیپلماسی تکیه کند. جنگ یمن یکی از ماجراجویی های عربستان سعودی و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور محسوب می شود، هرچند دو بازیگر(عربستان- یمن) پیش از این نیز تجربه شش درگیری نظامی را در کارنامه روابطشان ثبت کرده اند. در نبرد اخیر ارزیابی های عربستان سعودی از میزان توانمندی های نظامی انصارالله و حامیان این گروه جامع نبود و در این میان ریاض در معادلات خود چرخش مواضع جامعه جهانی به خصوص کشورهایی چون ایالات متحده و بریتانیا را که در جریان این نبرد تسلیحات نظامی را در اختیار ریاض قرار می دادند را پیش بینی نکرده بود. حمایت غرب از ماجراجویی ریاض در یمن تا جایی بود که ایالات متحده بی تفاوت به درخواست ها و قطعنامه های جامعه جهانی مبنی عدم حمایت نظامی از عربستان در جنگ یمن، سوخت رسانی مورد نظر جنگده های یمن را در اختیار این کشور قرار می داد. مجموعه کمک های غرب به ائتلاف سعودی در جنگ یمن افکار عمومی جهان را علیه اقدامات مخرب ریاض در منطقه و یمن تحریک کرده بود. پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار سعودی در کنسول گری ریاض در استانبول و افشای نقش عربستان در این اجرایی کردن این جنایت، فشارهای بین المللی برای پایان دادن به ماجراجویی عربستان در یمن آغاز شد، ماجراجویی که فراتر از جنگ، فاجعه ای انسانی را در فقیرترین کشور عربی رقم زده بود. از همین رو می توان گفت که مذاکرات انجام شده را نمی توان مذاکره میان دو گروه درگیر یمنی قلمداد کرد، مذاکرات صلح در حقیقت میان یمنی ها و عربستان سعودی جریان داشت و اگر چه به دلایلی به سختی اما با توجه به الزامات و فشارهای بین المللی بر سعودیها به نتیجه خواهد رسید. چرا که حقیقتا برای پایان دادن به بحران یمن هیچ گزینه دیگری به غیر از گفتمان سیاسی و تکیه به اهرم دیپلماسی و مذاکره در اختیار عربستان قرار نداشت. این تجربه ای است که سعودیها هفتمین باری است که در ارتباط با یمن تجربه می کنند. به بیانی دیگر ریاض تاکنون نتوانسته است با تکیه بر اهرم نظامی گری در یمن تغییرات سرزمینی ایجاد کند یا منافع استرژیک خود را در این سرزمین به سرانجام برساند. در مجموع باید گفت که توافق حاصل شده فارغ از اختلاف نظرهایی که میان طرفین در ارتباط با جزئیات برخی از مفاد آن وجود دارد، با استقبال جامعه جهانی به خصوص جمهوری اسلامی ایران روبرو شده است. ایران از ابتدا بر این نکته تاکید می کرد که راه خروج از بن بست یمن، گفتگو و مذاکره است و نه نظامی گری. حال با تحقق این مهم می توان صراحتا اعلام کرد که ریاض پس از ماجرای داعش، بحران سوریه برای سومین بار در برابر سیاست خارجی ایران طعم شکست را تجربه و میدان را خالی میکند. در شرایط کنونی آنچه حائز اهمیت است ارسال کمک های بشردوستانه به غیرنظامیانی است که بیش از سه سال به دلیل اهداف زیاده خواهانه ریاض تحت فشارهای نظامی شدیدی قرار داشتند. به نظر می رسد توافق صلح به دست امده علیرغم پیچیدگیهای آن برای اجرای جزئیاتش قادر است از این منظر چشم انداز روشنی را در برابر این کشور جنگ زده ترسیم کند.
منبع: روزنامه سازندگی مورخ ۲۲٫۹٫۱۳۹۷ با اصلاحات جزئی.